Άγιος Βικέντιος και Γρεναδίνες

Νησιωτικό κράτος της Καραϊβικής θάλασσας, στην Κεντρική Αμερική.Επίσημη ονομασία: Άγιος Βικέντιος και οι Γρεναδίνες Έκταση: 389 τα. Σλμ. Πληθυσμός: 115.942 κάτ. (2001) Πρωτεύουσα: Κινγκστάουν (16.000 κάτ. το 2001)Ο Ά.Β. και οι Γ. ανήκουν στο νησιωτικό σύμπλεγμα της ομάδας των Προσήνεμων Νησιών (Windward Islands) στις Μικρές Αντίλλες, στο ανατολικό τμήμα της Καραϊβικής θάλασσας. Βρίσκεται 38 χλμ. νότια της Αγίας Λουκίας, 120 χλμ. βόρεια της Γρενάδα, καθώς επίσης βόρεια του Τρινιντάντ και Τομπάγκο, όλα νησιά της Καραϊβικής.Το κράτος αποτελείται από το νησί Ά.Β., που είναι και το μεγαλύτερο (344 τ. χλμ., δηλαδή σχεδόν το 90% της συνολικής έκτασης του κράτους) και τα 32 μικροσκοπικά νησιά του συμπλέγματος των Γ. Διοικητικά, το κράτος χωρίζεται σε έξι κοινότητες (ενορίες): Γ., Σαρλότ (Charlotte), Σεντ Άντριου (Saint Andrew), Σεντ Ντέιβιντ (Saint David), Σεντ Τζορτζ (Saint George) και Σεντ Πάτρικ (Saint Patrick), οι πέντε από τις οποίες βρίσκονται στο νησί Ά.Β.Η πλειοψηφία του πληθυσμού είναι μαύροι (66%) και ακολουθούν οι μιγάδες (19%) και οι αυτόχθονες (8%), από τους οποίους μόλις το 1/4 είναι Καρίβες Αμερινδοί (γηγενείς της Καραϊβικής). Επίσημη γλώσσα του κράτους είναι η αγγλική, ορισμένοι όμως μιλούν και γαλλικές διαλέκτους (πατουά).Η χώρα απέκτησε την ανεξαρτησία της το 1979. Σύμφωνα με το σύνταγμα του ίδιου έτους, το πολίτευμα είναι συνταγματική μοναρχία, στα πλαίσια της Βρετανικής Κοινοπολιτείας της οποίας αποτελεί μέλος. Η εκτελεστική εξουσία υπάγεται λοιπόν στη δικαιοδοσία της βασίλισσας της Μεγάλης Βρετανίας που είναι και αρχηγός του κράτους. Η βασίλισσα εκπροσωπείται στον Ά.Β. από τον γενικό κυβερνήτη. Η νομοθετική εξουσία ανήκει στην εθνοσυνέλευση, η οποία αποτελείται από 21 μέλη, τα 6 (γερουσιαστές) διορισμένα από τον κυβερνήτη, και τα 15 (βουλευτές) αιρετά για μια πενταετία από τον λαό.Μέχρι την ανεξαρτησία (1979), κυριαρχούσαν στο πολιτικό σκηνικό της χώρας το Εργατικό Κόμμα Α.Β. (SLVP) και το Λαϊκό Πολιτικό Κόμμα. Από το 1984 κυριαρχούν στη χώρα το Κόμμα της Νέας Δημοκρατίας και το Ενωμένο Εργατικό Κόμμα, που προήλθε από συγχώνευση του παλαιότερου SVLP με το Κίνημα για Εθνική Ενότητα. Πρωθυπουργός της χώρας είναι από το 2001 ο Ράλφ Γκονσάλβες.Η χώρα ακολουθεί το αγγλοσαξονικό δίκαιο. Τη δικαστική εξουσία ασκεί το ανώτατο δικαστήριο της Ανατολικής Καραϊβικής, που εδρεύει στην Αγία Λουκία, ενώ ένας δικαστής του είναι μονίμως εγκατεστημένος στον Ά.Β.Στον Ά.Β. πλειοψηφούν οι προτεστάντες (περισσότεροι από 75%), κυρίως του αγγλικανικού δόγματος, αλλά και μεθοδιστές. Οι ρωμαιοκαθολικοί είναι το 13%, ενώ υπάρχουν και κάποιοι που ακολουθούν τις τοπικές θρησκείες.Η εκπαίδευση δεν είναι υποχρεωτική, είναι δωρεάν στο πρωτοβάθμιο επίπεδο, ενώ η δευτεροβάθμια, αν και παρέχεται δωρεάν από κάποια σχολεία, στις περισσότερες περιπτώσεις είναι ιδιωτική. Το ποσοστό αναλφαβητισμού είναι 4% (2001).Την ευθύνη για την άμυνα του κράτους έχει το Περιφερειακό Σύστημα Ασφαλείας που χρηματοδοτείται από τις ΗΠΑ. Στον Ά.Β. λειτουργεί βασιλική αστυνομική δύναμη και ακτοφυλακή.Τα νησιά που αποτελούν τον Ά.Β. και Γ. είναι ηφαιστειογενούς προέλευσης. Το κυριότερο από αυτά, ο Ά.Β. έχει ελλειπτικό σχήμα και διασχίζεται σε όλο του το μήκος από μια οροσειρά, στην οποία τα άφθονα υδάτινα ρεύματα έχουν χαράξει στενές κοιλάδες, που καταλήγουν στην ακτή σε μικρές προσχωματικές πεδιάδες. Το ψηλότερο σημείο του, που βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του, είναι το ενεργό ηφαίστειο Σουφριέρ (1.234 μ.), που εξερράγη επτά φορές τους τελευταίους τρεις αιώνες, η τελευταία από τις οποίες ήταν το 1979, συμπτωματικά λίγους μήνες πριν από την ανεξαρτητοποίηση του κράτους. Οι βόρειες Γ. είναι ηφαιστειογενή νησάκια στα νότια του Α.Β., από τον οποίο εξαρτώνται, και τα μεγαλύτερα από αυτά είναι: Mπέκια (Bequia, 18 τ. χλμ.), Mιστίκ (Mystique, 5 τ. χλμ.), Μεϊρό (Mayreau, 2 τ. χλμ.), Kανουάν (Canouan, 7 τ. χλμ.), Νήσος της Ένωσης (Union Island, 10 τ. χλμ.), Παλμ (Palm) και Μικρός Ά.Β. (Petit Saint Vincent).Το κλίμα είναι τροπικό, με θερμοκρασίες που κυμαίνονται από 18οC οι ελάχιστες έως 32οC οι μέγιστες. Οι βροχοπτώσεις αυξάνονται ανάλογα με το υψόμετρο. Έτσι, ενώ στο μήκος των ακτών σημειώνουν ετήσια τιμή 1.500 χιλιοστά, στις εσωτερικές ψηλότερες περιοχές φτάνουν τα 4.000 χιλιοστά. Μέσα στον χρόνο σημειώνεται μια περίοδος ξηρασίας, από τον Ιανουάριο έως τον Απρίλιο, και μια περίοδος βροχών, από τον Ιούνιο έως τον Νοέμβριο. Όπως σε όλη την Καραϊβική θάλασσα, μεγάλο πρόβλημα αποτελούν οι τυφώνες και οι τροπικές καταιγίδες που πλήττουν συχνά τα νησιά. Στην πρωτεύουσα Κινγκστάουν υπάρχει Βοτανικός Κήπος, από τους παλαιότερους του δυτικού ημισφαιρίου (1765), με τα περισσότερα είδη φυτών του νησιού. Η πανίδα του Α.Β. (πτηνά, θηλαστικά και ερπετά) είναι σχεδόν στο σύνολό της σπάνια και προστατευόμενη. Εθνικό ζώο θεωρείται ο παπαγάλος του Α.Β., μοναδικός στον κόσμο, με περίπου 500 άτομα πληθυσμό, ενώ άλλα μοναδικά είδη είναι ο μαύρος αετός κ.ά.Στο δυτικό και στο ανατολικό μέρος του νησιού υπάρχουν άφθονα υδάτινα ρεύματα, μερικά από τα οποία χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Στην περιοχή του ηφαιστείου Σουφριέρ υπάρχει μια κοιλότητα κρατήρα, που καταλαμβάνεται από μια μικρή λίμνη (Kρέιτερ Λέικ).Προέλευση του πληθυσμού, δημογραφική ανάπτυξη και εθνολογική σύνθεση. Η μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού προέρχεται από μαύρους της Αφρικής που μεταφέρθηκαν ως σκλάβοι την περίοδο της αποικιοκρατίας. Οι ελάχιστοι μαύροι Καρίβες είναι απόγονοι Αφρικανών σκλάβων που αναμείχτηκαν με τον ιθαγενή πληθυσμό των Καριβών. Οι μιγάδες είναι ελάχιστοι, και οι λευκοί ακόμα λιγότεροι.Η μέση πυκνότητα είναι 389 κάτ. ανά τ. χλμ. και ο ρυθμός ετήσιας αύξησης του πληθυσμού είναι 0,4%. Τέλος, το προσδόκιμο ζωής είναι 70,8 χρόνια για τους άνδρες και 74,3 για τις γυναίκες.Το 25% του πληθυσμού ζει στην πρωτεύουσα Κινγκστάουν (Kingstown, 16.000 κάτ.), που βρίσκεται στη ΝΔ ακτή του Α.Β., στους πρόποδες της νότιας πλαγιάς του όρους Σεντ Άντριου, αλλά και στη γύρω περιοχή. Άλλοι σημαντικοί οικισμοί, όλοι στο νησί Ά.Β., είναι η Τζορτζτάουν (Georgetown) στα ΒΑ και η Σατομπελέρ (Chateubelair) στα ΒΔ.Η οικονομία της χώρας βασίζεται κυρίως στη γεωργία (μπανάνες, γλυκοπατάτες, κοκκοφοίνικες, βαμβάκι, ζαχαροκάλαμο κ.ά.), αν και έχει υποστεί μεγάλες ζημιές τα τελευταία χρόνια από τις φυσικές καταστροφές. Η κτηνοτροφία και η αλιεία συμβάλλουν επίσης στην εθνική οικονομία. Ειδικά για την αλιεία, μάλιστα, έχουν επιδείξει ενδιαφέρον ιαπωνικές εταιρείες που έχουν προβεί σε σχετικές επενδύσεις στη χώρα. Μερική είναι η εκμετάλλευση των δασών, ενώ η μεταποιητική δραστηριότητα περιορίζεται σε ορισμένα εργοστάσια για την επεξεργασία των γεωργικών προϊόντων, αλλά και την κατασκευή ηλεκτρονικών εξαρτημάτων. Οι διεθνείς συγκοινωνίες εξυπηρετούνται με το λιμάνι και το αεροδρόμιο του Κινγκστάουν (Άρνος Bέιλ), ενώ συνολικά υπάρχουν άλλα πέντε αεροδρόμια. Ο Ά.Β. προσφέρει σημαία ευκαιρίας στα σκάφη του εξωτερικού και μάλιστα είναι η μεγαλύτερη της Καραϊβικής, ενώ τα τελευταία χρόνια υπήρξε μεγάλη συνεισφορά από την Κροατία σε αυτό τον τομέα. Μερίδα του λέοντος στο εξαγωγικό εμπόριο έχουν οι μπανάνες και τα υπόλοιπα τροπικά φρούτα. Ιδιαίτερα στις μπανάνες, ο Ά.Β. ευνοήθηκε τη δεκαετία του 1990 από μια απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (1993) που προέβλεπε αφορολόγητες εισαγωγές μπανάνας από πρώην αποικίες (Καραϊβική, Αφρική κλπ.) και η οποία αποτέλεσε θέμα διαμάχης ανάμεσα στις ΗΠΑ και την ΕΕ, που έφτασε μάλιστα για επίλυση στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, χωρίς όμως να δοθεί οριστική λύση. Η τουριστική υποδομή του Α.Β. είναι αρκετά υποανάπτυκτη, σε σύγκριση με τα υπόλοιπα νησιωτικά κράτη της Καραϊβικής, και περιορίζεται στην εξυπηρέτηση με γιοτ των επισκεπτών, οι οποίοι το 2000 δεν ξεπέρασαν τις 200.000. Σε ορισμένα νησάκια των Γ. διατηρούν παραθεριστικές οικίες ορισμένες διασημότητες, κυρίως των ΗΠΑ. Ο τουριστικός τομέας συμβάλλει μόλις στο 5% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) της χώρας, το οποίο συνολικά ανέρχεται σε 322 εκατ. δολάρια ΗΠΑ, ενώ το κατά κεφαλήν εισόδημα είναι 2.800 δολ. ΗΠΑ. Τέλος, ο Ά.Β. είναι μέλος της Κοινότητας και Κοινής Αγοράς της Καραϊβικής, η οποία ακολουθεί το μοντέλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.Η αποικιοκρατική περίοδος (1498-1979). Ο Ά.Β. ανακαλύφθηκε από τον Χριστόφορο Κολόμβο το 1498, την ημέρα της γιορτής του Αγίου Βικεντίου (22 Ιανουαρίου), όπου οφείλει και την ονομασία του. Στα νησιά κατοικούσαν τότε οι Καρίβες, που είχαν εκδιώξει τους προηγούμενους κατοίκους Αραουάκες και οι οποίοι αρχικά εμπόδισαν τον ευρωπαϊκό εποικισμό. Στα τέλη του 17ου αι. επέτρεψαν ωστόσο την εγκατάσταση μαύρων σκλάβων από την Αφρική, ενώ επέτρεψαν επίσης σε άλλους μαύρους να αναζητήσουν καταφύγιο στο νησί τους. Αυτοί αναμείχθηκαν με τον γηγενή πληθυσμό και προέκυψαν οι μαύροι Καρίβες (απόγονοί τους υπάρχουν μέχρι σήμερα στα Β του νησιού), οι οποίοι όμως ήρθαν σε σύγκρουση με τους αυτόχθονες και επακολούθησε εμφύλιος πόλεμος. Πρώτοι άποικοι υπήρξαν οι Γάλλοι, που εγκαινίασαν καλλιέργειες καπνού, βαμβακιού και ζαχαρότευτλων. Το 1722 ακολούθησαν οι Άγγλοι και το 1762 ανακήρυξαν το νησί βρετανική αποικία, αλλά συνάντησαν την αντίδραση των Γάλλων, που το προσάρτησαν στις δικές τους αποικίες το 1779. Οι Άγγλοι όμως ανέκτησαν τον Ά.Β. με τη συνθήκη του Παρισιού (1783). Οι Καρίβες εναντιώθηκαν από την αρχή στην αγγλική εξουσία, η απάντηση της οποίας ήταν καταλυτική: κατέπνιξαν μια εξέγερση το 1797 και εξόρισαν 5.000 αυτόχθονες σε άλλη βρετανική αποικία. Η δουλεία καταργήθηκε το 1834 και στα επόμενα χρόνια το εργατικό δυναμικό ενισχύθηκε με Πορτογάλους και Ασιάτες μετανάστες. Το 1902 έγινε η μεγαλύτερη έκρηξη του ηφαιστείου Σουφριέρ (είχαν προηγηθεί δύο μικρότερες, το 1718 και το 1812) που είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο 2.000 ανθρώπων και καταστρεπτικές οικονομικές επιπτώσεις. Από το 1880 έως το 1959 ο Ά.Β. ήταν μέλος της Ομοσπονδίας Προσήνεμων Νήσων και το 1959 έγινε μέλος της Ομοσπονδίας Δυτικών Ινδιών. Μετά τη διάλυσή της, το 1962, ακολούθησε τις υπόλοιπες βρετανικές αποικίες της Καραϊβικής και έγινε μέλος της Βρετανικής Κοινοπολιτείας (1969). Η περίοδος της ανεξαρτησίας. Στις 27 Οκτωβρίου 1979 ανακηρύχθηκε η ανεξαρτησία του Α.Β. Λίγους μήνες πριν (Απρίλιος 1979) είχε γίνει νέα έκρηξη του ηφαιστείου Σουφριέρ, αυτή τη φορά όμως χωρίς ανθρώπινα θύματα, αλλά με σημαντικές ζημιές στις αγροτικές καλλιέργειες. Η δεκαετία του 1980 σφραγίστηκε από τις καταστρεπτικές συνέπειες των τυφώνων Άλεν (1980) και Έμιλι (1987), που αποψίλωσαν τις καλλιέργειες μπανάνας. Τη διακυβέρνηση της χώρας από το 1979 έως το 2001 είχε συνεχώς το Κόμμα της Νέας Δημοκρατίας, με πρωθυπουργούς τον Τζέιμς Μίτσελ και τον Αρνίμ Εουστάσε, διαδοχικά. Το Ενωμένο Εργατικό Κόμμα, που ήταν στην αντιπολίτευση, κέρδισε τις εκλογές του 2001 και ανέδειξε πρωθυπουργό τον Ραλφ Γκονσάλβες. Πάντως, οι σχέσεις μεταξύ των δύο κομμάτων χαρακτηρίζονται από ανώριμη πολιτική συμπεριφορά, με αλληλοκατηγορίες για νοθείες, δωροδοκίες, απάτες και απειλές, που δίνουν συχνά την ευκαιρία στις μεγάλες δυνάμεις (κυρίως τις ΗΠΑ) να επεμβαίνουν στα εσωτερικά του κράτους.Συνδεδεμένοι με τα ευρύτερα έθιμα των λαών της Καραϊβικής, οι κάτοικοι του Α.Β. και των Γ. γιορτάζουν με μεγαλοπρέπεια το δικό τους καρναβάλι (το Βίνσι Μας, όπως ονομάζεται εκεί), για ένα δεκαήμερο ανάμεσα στα τέλη Ιουνίου και αρχές Ιουλίου. Ο χορός καλύψο, οι ορχήστρες πνευστών και οι μεταμφιέσεις αποτελούν απαραίτητα συστατικά της γιορτής, η οποία στις Γ. έχει άλλο, πιο τοπικό χρώμα. Επίσης, στο νησί της Ένωσης των Γ. τελείται κάθε χρόνο στο τέλος της περιόδου ξηρασίας η Γιορτή του Μεγάλου Τύμπανου, που συνδέεται με αφρικανικές ανιμιστικές δοξασίες.Δεν έχει αναφερθεί παρουσία Ελλήνων στο κράτος αυτό, υπάρχουν όμως τρία ελληνικά πλοία (σύμφωνα με στοιχεία του 2001) που φέρουν τη σημαία του κράτους. Η πίσω όψη του χαρτονομίσματος των 20 δολαρίων Ανατολικής Καραϊβικής. Επίσημη ονομασία: Άγιος Βικέντιος και οι Γρεναδίνες Έκταση: 389 τ. χλμ. Πληθυσμός: 115.942 κάτ. (2001) Πρωτεύουσα: Κινγκστάουν (16.000 κάτ. το 2001)